มะแขว่น เครื่องเทศเศรษฐกิจสู่การพัฒนาเป็นพืช GI / สุพัฒธณกิจ โพธิ์สว่าง.

YJ2022 M08

มะแขว่น หรือ มะแข่น (Zanthoxylum myriacanthum Wall. ex Hook. f.) เป็นพืชเครื่องเทศเศรษฐกิจประจำภาคเหนือตอนบนของไทย นิยมนำมาประกอบอาหารประเภท น้ำพริก ลาบ แกงอ่อม และบางส่วนนำมาใช้ประโยชน์เป็นยาสมุนไพรและเครื่องสำอาง ซึ่งได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในต่างประเทศ โดยเฉพาะในประเทศจีนมีการผลิตและแปรรูปปริมาณมาก ทำให้มีการส่งเสริมให้มีการเพาะขยายพันธุ์และการปลูกมะแขว่นในหลายพื้นที่ รวมทั้งสนับสนุนและผลักดันให้มะแขว่นเป็นสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (Geographical Indications: GI) ประจำจังหวัดเชียงใหม่ และจังหวัดน่าน การใช้ประโยชน์มะแขว่นนิยมนำผลและเมล็ดแห้งมาประกอบอาหาร เนื่องจากผลแห้งมีกลิ่นหอมแรง ช่วยดับกลิ่นคาว เพิ่มรสชาติของอาหาร มีฤทธิ์กระตุ้นความอยากอาหาร นอกจากนี้ยังนิยมนำผลสดและแห้งมาสกัดน้ำมันหอมระเหย ซึ่งสารสำคัญหลักในมะแขว่นที่ให้กลิ่นและรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ คือ สาร d-limonene, terpin-4-ol และ sabinene น้ำมันมะแขว่นมีสรรพคุณบรรเทาอาการบาดเจ็บและลดการอักเสบของกล้ามเนื้อ การสูดดมน้ำมันมะแขว่นช่วยกระตุ้นประสาทให้ตื่นตัว ทำให้รู้สึกสดชื่น